De 5 verschillende groeifasen van elk bedrijf: van startup tot flowfase

Als kind doorloop je verschillende groeifasen. Iedere fase kent voordelen – zoals lopen, praten en lachen. Toch gaat het soms gepaard met groeipijn, zoals tandjes die doorkomen. De ontwikkeling die bedrijven doorlopen is eigenlijk net zo: elk bedrijf doorloopt dezelfde groeifasen en allemaal kennen ze hun eigen hoogtepunten en uitdagingen. Herken je de verschillende groeifasen en bijbehorende uitdagingen? Dan heb je een voorsprong op je concurrenten. Benieuwd in welke fase jouw bedrijf nu zit en wil je weten wat er allemaal nog komen gaat? Je leest het hieronder: de verschillende groeifasen van elk bedrijf – van startup tot flowfase. 

De startup-fase, < 8 medewerkers

De startup fase zijn de eerste babystapjes van de ondernemer. Hij of zij begint de onderneming en is vastberaden om er iets van te maken in deze groeifase. De ondernemer is zowel medewerker als directie en zet meerdere petten op om het idee tot een succes te maken. Deze eerste fase is een bijzonder kwetsbare periode, waarin het allemaal draait om doorzettingsvermogen. Er zullen momenten komen waarop stoppen makkelijker lijkt dan doorgaan, want een startup vergt veel tijd en energie en gaat niet zelden ten koste van het privé leven. 

In de startup fase spelen creativiteit en energie een belangrijke rol. Startups laten zich vanaf het begin leiden door het lean- en agile principe. Het draait allemaal om het zo snel mogelijk vinden van een market fit. Een goede product market fit betekent dat je product een breed probleem in de markt oplost. Klanten kopen het product sneller dan je het kunt maken, het aantal gebruikers groeit snel en het product krijgt goede recensies. Een product met een slechte market fit biedt weinig waarde aan de klant en wordt amper gekocht. Zodra je een market fit gevonden hebt, heeft je startup bestaansrecht. Vervolgens kan een product snel gelanceerd worden en gaandeweg aangepast worden. Zo begon Twitter als podcast-dienst, maar werd het uiteindelijk een microblog (bron). Het kan vervolgens jaren duren voordat het uiteindelijke businessmodel gevonden wordt. 

Het draait om de ‘hoe’-vraag

Een ander kenmerk dat een bedrijf wat ons betreft tot een startup maakt, is dat startups gedreven worden door technologie en een businessmodel hebben dat dankzij technologie schaalbaar is. Hoewel de meningen hierover verschillen, is het niet onlogisch dat startups meestal techbedrijven zijn, want dankzij technologie kan opschalen makkelijk en snel. Alles draait in deze eerste fasen van het bedrijf om de ‘hoe’ vragen. Hoe verkoop ik zoveel mogelijk producten, hoe kan ik meer tijd vrijmaken voor mijn onderneming en hoe kom ik aan geld? Cashflow is in deze beginfase vaak een uitdaging. 

Kenmerken van startups op een rij:

• Een startup lost een probleem op dat mondiaal aanwezig is in de samenleving
• Het bedrijf bestaat uit enkele personen
• De startup bestaat niet langer dan drie jaar
• Groei moet nog gerealiseerd worden
• Een startup bevat de volgende elementen: schaalbaarheid, innovatie, technologie en internet

De rollercoaster fase, 8-25 medewerkers

De rollercoaster fase is de volgende trede op de ladder. Dit is een snelle groeifase waarin alles om verkoop draait. Het idee van de ondernemer werkt aantoonbaar, deals komen binnen en cashflow verbetert snel. De stemming is goed, maar kan overmoedig worden… Een grote valkuil in deze fase. De ondernemer en handjevol werknemers worden overmoedig en focus en consistentie zijn ver te zoeken. De rollercoaster fase wordt alleen een succes als het bedrijf blijft bij de kernpositie en alleen aanvullende producten of diensten lanceert die de kernpositie versterken. Tot slot is het zaak om klantgericht en -gefocust te blijven.

De rol van de ondernemer is belangrijk in deze fase, maar anders dan tijdens de startup fase. In die fase zijn ondernemer en onderneming één, maar in de rollercoaster fase is het juist belangrijk dat de ondernemer afstand neemt. De ondernemer is zowel het belangrijkste bezit als het grootste risico van het bedrijf. High on success kan de ondernemer zich onoverwinnelijk voelen en overmoedig worden. Het gevaar is dat hij of zij enkel vrienden en bekenden aanneemt, in plaats van experts die hun verantwoordelijkheid nemen. 

Gezonde en ongezonde problemen

Een aantal gezonde problemen tijdens de rollercoaster fase zijn het hoge energieniveau binnen de organisatie. Er heerst een groot vertrouwen binnen de organisatie, ondanks de krakende en piepende infrastructuur en personeels- en salarisadministratie. Interne overleggen kunnen weinig gestructureerd zijn en de ondernemer is soms onrealistisch in zijn verwachtingen, dit hoort er allemaal bij. Problemen worden echter ongezond als er geen interne communicatie meer is. Het bedrijf blijft gefocust op verkopen, ook al is het duidelijk dat de organisatie niet kan leveren. Zodra duidelijk wordt dat de infrastructuur in elkaar stort is het tijd om aan de bel te trekken. Het bedrijf komt dan in serieus gevaar. De onderneming kan alleen doorgroeien naar de volgende fase als de ondernemer zijn gedrag aanpast en focus aanbrengt als meewerkend voorman. 

Kenmerken van de Rollercoaster fase:

• Snelle groeifase waarin alles om verkoop draait
• Valkuil is overmoedig worden 
• Belangrijk om klantgericht en gefocust te blijven
• Gezonde problemen zijn onrealistische verwachtingen en een ongeorganiseerde personeels- en salarisadministratie
• Ongezonde problemen zijn een instortende infrastructuur omdat de vraag boven het aanbod uitstijgt

De puber fase, 25 – 50 medewerkers

De derde groeifase is de puberfase, ook wel de managementfase genoemd. Het bedrijf groeit serieus en daar komt een stukje professionalisering bij kijken. Er is meer budget om professionals aan te nemen, maar dit gaat ten koste van marges en creëert complexiteit. Deze tweede generatie werknemers is vaak minder snel tevreden, wat druk legt op de bedrijfscultuur. De puberfase is dan ook de moeilijkste fase en gaat vaak ten koste van de ondernemer. Een tweede man/vrouw aannemen, is vaak een stap in de goede richting.

In deze derde fase van groei gebeuren twee belangrijke dingen. Allereerst verschuift de focus van buiten naar binnen. Focus op sales en de markt maakt plaats voor aandacht voor mensen, processen en systemen. Ten tweede is het cruciaal dat de ondernemer nu echt loslaat en verantwoordelijkheden delegeert aan een management team. Hiermee wordt management en eigenaarschap definitief van elkaar gescheiden en dat maakt plaats voor structuur en professionaliteit. 

Problemen tijdens de puber fase

Net als de organisatie zelf, worden de uitdagingen ook groter. Zo komen oudgedienden en nieuwkomers dikwijls loodrecht tegenover elkaar te staan. In dat geval ontstaat onenigheid tussen werknemers en dat kan de sfeer in de weg staan. Conflict kan ook bestaan tussen de ondernemer en het management. Ook kan een inconsistentie in de organisatiedoelen voor verwarring zorgen. Het is belangrijk om in deze fase schaalbare processen en systemen te ontwikkelen. Een daadkrachtig managementteam (MT) vormen kan wel zes tot twaalf maanden duren. Hoe weet je of iemand geschikt is voor een managementfunctie en hoe vormen we een functioneel MT? Het zijn allemaal vragen die tijdens deze fase een belangrijke rol spelen.

Kenmerken van de puber fase:

• Managementfase waarin professionalisering een belangrijke rol speelt
• Focus verschuift van buiten naar binnen
• Ondernemer moet loslaten en verantwoordelijkheden delegeren aan een management team
• Conflicten kunnen ontstaan tussen medewerkers (oude versus nieuwe garde) of ondernemer en management
• Opzetten van schaalbare processen en systemen

De scaleup fase, 50 – 150 medewerkers

In de scaleup fase is de vierde groeifase waarin delegeren een prominente rol speelt. De ondernemer heeft vanaf deze fase een functionerend management team en moet zelf gaan leiden. Hij moet ervoor zorgen dat het MT en het hele bedrijf zich op het hoofddoel blijft richten. Decentralisatie van de besluitvorming staat in deze fase voorop. Waar centrale besluitvorming in de eerste drie fases juist zorgde voor snelheid en overzicht, moet in deze fase duidelijk zijn wie welke besluiten neemt. De regels moeten duidelijk. Ook is creativiteit broodnodig – dit moet gevoed en aangestuurd worden, maar wel met de juiste verantwoordelijkheden. Tot slot moeten de doelen van individuen, teams en de organisatie op elkaar afgestemd worden. Het is belangrijk dat persoonlijke doelen van werknemers aansluiten op de collectieve organisatiedoelen. 

Gezonde en ongezonde problemen in de scaleup fase

Een grote valkuil in deze fase dat alle focus op het bedrijf het contact met de klant kan overschaduwen. In de startup fase was de focus op de klant het bestaansrecht van de organisatie, terwijl dat in deze fase niet meer het geval is. Toch is het nog steeds een belangrijk onderdeel dat niet vergeten mag worden. Andere problemen die de organisatie in serieus gevaar kunnen brengen zijn inconsistente doelen en het ontbreken van onderling vertrouwen en respect. Het doorwisselen van diverse MT leden en daarmee ook verantwoordelijkheden leggen ook druk op de organisatie. Vanzelfsprekend zijn extreme salarissen en salarisverschillen een uitdaging, evenals een stijgende winst terwijl de omzet terugloopt.

Om succesvol naar de volgende fase te komen, moeten alle processen goed belegd worden bij MT leden die expert zijn in hun vakgebied. De rol van de ondernemer beperkt zich tot één gebied. De andere rollen die hij in voorgaande fases ook op zich nam, dienen belegd te worden bij andere MT leden.

Kenmerken van de scaleup fase:

• Decentralisatie van de besluitvorming 
• Persoonlijke doelen van werknemers zijn in lijn met collectieve organisatiedoelen
• Een valkuil is dat de focus op contact met klanten verzwakt 
• Een serieus probleem is stijgende winst en teruglopende omzet 

De flow fase, > 150 medewerkers

In deze eindfase van alle groeifasen is het belangrijk om in de flow te blijven. Het is de ideale groeifase en ook direct de meest bijzondere. Het is namelijk een fase die oneindig duurt, mits het de onderneming lukt om in deze fase te blijven. En dat is helaas niet voor veel bedrijven weggelegd, want velen vallen weer een stapje terug op de ladder of verzanden in een stabiliteitsfase. Dat klinkt aantrekkelijk, maar eigenlijk sta je als bedrijf dan stil in je groei en vernieuwing. 

Ook deze fase gaat weer gepaard met een aantal normale en abnormale uitdagingen. Normale uitdagingen in de flowfase hebben met name te maken met management en ontwikkeling. Leiders moeten zich in deze fase ontpoppen tot echte leiders en daar is structureel training voor nodig. Termen als lean en agile spelen een belangrijke rol om in de flow fase te blijven. 

Gezonde en ongezonde problemen in de flow fase

Als we het hebben over abnormale uitdagingen in deze fase, dan springen er een aantal in het oog. Ten eerste kunnen de eerste scheurtjes ontstaan doordat het bedrijf minder actief inspeelt op innovatie en té snel tevreden is met de stand van zaken. Te comfortabel zijn met de huidige situatie kan al snel achteruitgang veroorzaken en een gevoel van urgentie maakt plaats voor veiligheid. Een ander probleem is als overheadkosten stijgen als percentage van de omzet. Ook in deze fase is het zaak om keihard te blijven werken, want elke volgende fase betekent een somber vooruitzicht voor het bedrijf – je wil immers in deze fase blijven. Goede vragen om jezelf te stellen om in de flow te blijven zijn ‘hoe blijven we in deze groeifase?’, ‘hoe herkennen we tekenen van verval’? en ‘’hoe blijven we actueel?’’

Kenmerken van de flowfase zijn:

• De organisatiedoelen en persoonlijke doelen zijn helder en sluiten aan op elkaar
• De missie en visie van het bedrijf zijn helder en werknemers leven ernaar
• Organisatiestructuur, systemen en processen functioneren 
• Omzet en marge groeien

Kortom, net als de kindertijd van mensen, gaat ook de ontwikkeling van bedrijven in fasen en gepaard met groeipijntjes. Sommigen groter dan anderen. Bedrijven kennen vijf groeifasen, die oplopen in aantal werknemers. In de startup fase (>8 werknemers) is de ondernemer erop gebrand succes te behalen. Hij of zij draagt meerdere petten en dagen van 16 uur zijn geen uitzondering.

Zodra een market fit gevonden is, betreedt het bedrijf de rollercoaster fase (8-25 medewerkers). Dit is een snelle groeifase waarin alles om verkoop draait. In de puber fase (25-50 medewerkers) groeit het bedrijf serieus door en daar komt een stukje professionalisering bij kijken. In de scaleup fase (50-150 medewerkers) wordt delegeren steeds belangrijker. De ondernemer heeft vanaf deze fase een functionerend management team en moet zelf gaan leiden. Tot slot bereikt het bedrijf het ultieme einddoel: de flow fase (>150 medewerkers). Het is de ultieme uitdaging om in deze fase te blijven door te optimaliseren en vernieuwen.

Bron: Scaleup Company 

Naar het volgende level met jouw organisatie? Wij helpen scale-ups om te groeien!